Nowele Bolesława Prusa powstawały głównie na początku lat osiemdziesiątych XIX w. (Katarynka – 1880 r., Kamizelka – 1882 r., Z legend dawnego Egiptu – 1888 r.).

Przez wielu badaczy Prus jest uznawany za mistrza tego gatunku.

W Katarynce mamy do czynienia ze zderzeniem dwóch światów, wykształconego mecenasa – pana Tomasza i ubogiej, niewidomej dziewczynki. Pan Tomasz pod wpływem niespodziewanych wydarzeń postanawia pomóc małej sąsiadce.
W noweli tej Prus zwraca uwagę czytelnika na kwestię filantropii i życia zgodnego z ideą utylitaryzmu.

Kamizelka to historia małżonków, którzy dla dobra drugiego uciekli się do małego, niewinnego kłamstwa.
To także opowieść o bezwarunkowej miłości, trosce o drugiego człowieka i docenianiu więzi rodzinnych.

Z kolei nowela Z legend dawnego Egiptu przestrzega czytelnika, że nie da się uciec przed przeznaczeniem, a żadne z ludzkich planów nie mogą być „pewne” swojej realizacji.